elma ve başa bela
olması. adem ile havva'nın öyküsü tabii ki de. aklına geldiği gibi :) fakat,
uzun uzun elmayı soydular mı, yıkadılar mı? gibi çetrefilli sorulardan ziyade,
olayın teolojik yansımalarına bakacağım ben. kadim kültürlere göre aşağı yukarı
aynı kabul edilen bu meseleyi irdeleyeceğim.
adem ile
karısının bahsi, pekçok kadim kültürde yaklaşık olarak standart bir muhtevaya
kavuşmuştur. (sık sık ademin karısı diyeceğim. zira, tevratın yaradılış
kitabında, önce, tanrının havvayı ademin kaburgasından yarattığını söylenirken,
ilerleyen pasajların birisinde, "erkek ve kadını aynı yarattı"
denerek, ikinci bir kadın profiline yer açmıştır. ben ne yapayım? koskoca
lilith fenomeni buradan doğmuştur.)
tanrı, kozmosu
yaratır. bu süre, 6 gündür. tevratın ilk kutsal kelimeleri, önce yer ve gök,
takiben ışık ve gece-gündüz ayrımına gidildiğini, tanrının bağı bahçeyi de yoktan var
ettikten sonra, son gün olan altıncı günde, dünyayı tanıyacak ve malzemeleri
işleyecek bir adam yaratmak istediğine dikkat çekilir. ademdir bu.
ademin
yaradılışına değinmişken, mikelanjın meşhur adem tablosunu koymamak olmaz;
bu arada,
mikenlanj sağda saçı sakalı birbirine karışmış olarak resmettiği tanrının
yüzünü, kendi simasından yola çıkarak çizmiştir. velev ki oradaki mikenlanjın
yüzü olsun.
adem bir süre
dağda bayırda gezer. ki burası yaklaşık olarak tevratta lokasyonu verilen,
dicle ve fırat'ı da kapsayan dört nehrin arasıdır. mezopotamyada bir yer olsa
gerek. aden diye de bilinir. zaten, adem, aden bahçesinin bahçevanıdır.
(bahçeevaan geldii) canı çok sıkılır ademin. tanrı; "ademin böyle
başıboş gezmesi iyi değil, ona bir eş lazım" der. ardından, havayı
yaratır. üstte yazdığım sorunsala girmeden, kaburga düzmecesinden ileri
giderek anlatıyorum, adem'in bir sabah uyandığında, karısı olacak havva'yı karşısında
gördüğünü tahmin ediyoruz.
"genesis" türkçesiyle "yaradılış" mitosunun geçti kitabın üçüncü bölümü, ilk günahı
anlatır. erkek eğemen dinlerde kadınların sürklase edilmesinin ilk örneği
budur. islam ilmihaline göre, şeytan yılan suretinde gelir ve çifte elmayı
yedirir. bunun, ölümsüzlük getiren bir güç vereceğini vaad eder. oysa tevrat,
"kadın" diyerek belirsizliğe ittiği havva'nın ilk kez elmayı tadıp,
adem'in kanına girdiğini yazar. (genesis 3:6)
bundan sonra
utanırlar, çıplak kalırlar falan filan. tanrı olaydan sonra hayli
hiddetlenir. hatta ahdi atiğe göre, kadınların doğum esnasında sancı
çekmelerinin nedeni, havva'nın bu günaha önayaklık etmesidir. adem bir
yana, karısı bir yana savrulur. dramatizasyona uğratılmış bir islam
anlatısında, adem 200 sene ağlar bu olaya üzüntüsünden..
iş bunla kalmaz
tabii. bu hadiseden, koskoca bir din doğar.
hıristiyanlığın
temel iki fonksiyonu vardır; günahlar ve çarmıh. pavlus'un evanjelik
mektuplarında enine boyuna irdelenen, incil dörtlemesinde yer almayan bu
hikaye, son derece önemlidir. çünkü, tanrının insanına küsmesi ve asırlar
boyunca sünmesi (ıyyy kelimeye bak) bu olay yüzündendir. adem ve karısı
umutları boşa çıkarır. tanrı insanı ölümsüz kılmak isterken, bu olaydan sonra
insana ölüm cezasını verir.
"Günah bir insan
yoluyla, ölüm de günah yoluyla dünyaya girdi. Böylece ölüm bütün insanlara
yayıldı. Çünkü hepsi günah işledi." (romalılar 12:5)
yani, ademle
havva denilen karısı bu zıkkımı yemeselerdi, insan hiç ölmeyecekti. dahası,
pavlusun getirdiği doktrin, havva ve adem'in işledikleri günahın, onların
soyundan gelen diğer tüm insanlara sirayet ettiği yönünde. vay anam vay!
adem ile havva'nın çocukları sayıldığınızdan, onların günahına da ortak
olmuş oluyorsunuz. hıristiyanların bebekleri yedinci günde vaftiz etmelerinin
nedeni budur. doğan bebeğin, saf ve günahsız olarak hayatına devam edebilmesi
için, alakasız bir şekilde kendisine yapıştırılan günahtan arınması.
isa'nın
görevlendirilmesi de bundandır. isa, tanrının bir yansıması, ete kemiğe
bürünmüş tanrı formu olduğundan, bu günahların bağışlanabilmesi için çarmıhta
can vermiştir. tabii, genişletirsek, bu elma meselesindeki günahın esasen
cinselliğin bir alegorisi olduğunu görürüz. zira, ikili daha elmadan tadar tatmaz
çıplak kalır ve cinsel dürtü start alır. isa'nın babasız doğmasının nedeni de
budur. çünkü, cinselliği yaşamış bir çiftin çocuğu olarak dünyaya
geldiğinizden, ikilinin günahını almış olursunuz. isa, çarmıha kadar dünyaya
gelmiş tek günahsız insan olduğundan, haliyle babasız doğmuştur.
schapenhaur da,
cinsellik karşıtı tezlerinde, isa'nın mucizevi bakireden doğumunu, benim
söylediğim açıdan incelemiş. isa'nın gelişi, insanlığa adem ile başlayan
ölümlü hayatının son bulmasını sağlayacak.
bayağı yoruldum,
uzatmadan bitirmek istiyorum. ekleme yaparım daha sonra;
"adem
öldürdü, isa yeniden diriltti." elma sadece bir elma değildi yani.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder