uzun uzun irdeleyeceğim. tüm duyduklarınızı, unutun! :):)
asırlardır, varlıklı oldukları söylenen, pekçok siyasi ereğini zenginliklerinden doğan lobi aktiviteleriyle gerçekleştirdikleri öne sürülen yahudilere dair bir öndeyinin tarihsel backgrounda yatan ve çoğu kez yanlış anlaşılmış realitelerden bir tanesine, yahudilerin neden zengin olduklarına bir bakalım;
ibraniler bu kadar zenginler miydi? neydi onları zengin eden? sanıldığı gibi para hırsının gözlerini bürüdüğü, terazilerinin, torbalarının eksik tarttığı esnaflar, tüccarlar olmaları mıydı?
pek tabii değil. bunun için oldukça gerilere gitmek gerek.
sanırım ilk neden, hıristiyan tebaası ile yaşadıkları sürtüşmelerdir.
milattan sonra 33'de, hıristiyan öğretisine göre, özel bir koşulda, hem tanrı hem insan olan isanın, roma valisi pontius pilatus'un gayretlerine karşın, yahudi yüksek meclisi tarafından çarmıhta gerilmesine karar kılınmıştı. ancak, isanın tanrısal kutu bulunduğundan, yahudiler hıristiyanların gözünde, bir değil; iki büyük günah işlediler. isanın yanısıra, doğrudan tanrıyı da cezalandırdılar. bu yüzden, ortaçağ ve rönesans süresince, hıristiyan alemindeki gelişmeler, herhangi bir şekilde yahudiler üzerinde etki göstermedi.
rönesans avrupayı zindandan çıkardı ama, yahudiler için bu geçerli olmadı. husumet hala sürüyordu. bir musevi ayakkabı dükkanı açsa, günah olduğundan satış yapamıyordu. fırın açsa, aynı nedenden hıristiyanlara ekmek satamıyordu. hıristiyanlar okullar, akademiler, enstitüler açıyorlardı ama, geçmiş sürtüşmelerden sebep musevileri bu okullara kayıt etmiyorlardı. bu halde yahudiler, kıt kanaat geçinmelerine yetecek mesleklerden "istekleri dışında" uzak kaldılar. daha çok otonomluk ve serkeşlik tanıyacak daha kolay ve genelin tepkisini çekmeyecek meslekler aramaya başladılar.
bu devirlerde, pekçok nedenden sevilmeyen yahudi halkları, sıklıkla uygulanan: kıyım, holokost, sürgün ve pogrom olaylarından sebep, sürekli memleket değiştirmek zorunda kalıyorlardı. elhamra kararnamesi, kan iftirası, elza niyego olayı, allahbad olayı, ispanyol engizisyonu gibi.. bu belli başlı debdebeler, ilk olarak musevileri rusyadan sildi, otonom ispanyol engizsiyonu da sefarad yahudilerini ispanya'dan sürünce, henüz bir devletleri bile olmayan yahudilerin diaspora süreçleri hızlandı.
işte tüm bu kaos nedeniyle, yahudiler bir türlü sağlıklı ve oturmuş meslekler icra edemediler. çiftçi olan bir yahudi, gideceği yere mesleğini götüremezdi. oranın yerlisi buna müsaade kılmayabilirdi. ancak bir doktor olsa, mesleğini gittiği yerde pekala yerine getirebilirdi.
bu nedenden yahudiler, öncelikli gayeleri olan aç kalmamak için daha süratli ve mekandan etkilenmeyecek meslekler yapmaya başladılar. zamanla kıytırık bir yahudi esnaf bile muhasebe işlerinden iyi anlar hale geldi. önemli krallar, saraylarında para işlerinden anlayan yahudi danışmanlar görevlendirmeye bile başladı. tüccarlık, bankerlik, avukatlık gibi meslekler zamanla yahudilerle özdeşleşmeye başladı ve onları zengin hale getirdi. ondördüncü asra ait bir efsanede, bir yahudi tüccarın avusturya arşidüküne yolladığı namenin altın kaplama olduğu; bu kaplamanın değerinin dönem arşidükünün servetinin üçte birine eşit olduğu bile yazılıydı. kuşkusuz ki bu muazzam bir servete işaret ediyordu.
ilerleyen yıllar, yahudilerde zenginleşmeyi beraberinde getirdi. gettolar da sürünen yahudiler ise, paydaşımcı musevi dininden sebep, hızlıca zenginleşmeye başladı. theodor herzl, 1897'de tertiplediği ilk siyonist kongre sonrası: "bugün fonları kurduk. 50 yıl içinde, israil devleti kurulacak, göreceksiniz!" dediğinde, yüzlerce zengin yahudiden gelecek yardımlar için, fonlar oluşturmaya başlanmıştı bile.
bunla birlikte, salt zenginliğin kendilerini şaha kaldırmayacağını bilen yahudiler, bilimsel ve kültürel alanda da ciddi mesafe kat ettiler. son 105 yılda, 70 dolayında yahudi çeşitli alanlarda nobel e layık görüldü. azıcık nüfusuna ve yüzölçümüne rağmen, yahudiler muazzam ilerleme kaydettiler. artık köhne yahudi profilinden, dünyaya teknoloji ve telif satan bir toplum haline geldiler. levi strauss, henry ford gibi yatırımcılar; steven spielberg, kirk douglas, gibi sinematik isimler; lenin, ludwig wittgenstein, albert einstein sigmund freud gibi entelektüel düşünürler de, bu etnisitenin mental bağlamıyla uzantısı olarak lanse edildiler.
(lan bu rockfeller da ne çirkin adam be kardeşim)
görüldüğü gibi, yahudileri zengin eden, onların hileci, ahlaksız gözlerini para hırsız bürümüş tüccar veya zanaatkarlar olmaları değildi.
onları varsıllaştıran sözümona yahudiliği yok etmek üzere kurgulanan ve her daim ekmeklerine yağ süren, antisemitizm propaganda ve feci halde akıllı ve dayanışmaya açık olmalarıydı.
